Những tranh cãi xoay quanh bức tranh “Thiếu nữ chải đầu” trị giá 8,5 tỷ đồng của hoạ sĩ từng vẽ quốc huy Việt Nam

Trong phiên đấu của Aguttes chiều 14/3 (theo giờ địa phương) tại Pháp, tranh của hoạ sĩ Trần Tấn Lộc được ấn định ở mức gấp hơn hai lần mức dự đoán của nhà đấu giá, bao gồm thuế phí.

Trước đó, tác phẩm gây ồn ào bởi nhà đấu giá ghi sai lý lịch. Đầu tháng 3, khi sử dụng tranh để giới thiệu, Aguttes đã ghi tên Trần Tấn Lộc thành Trần Bình Lộc. Họ viết: “Tác giả Trần Bình Lộc (1914-1941), cựu thủ khoa Trường Mỹ thuật Đông Dương”.

Khi tác phẩm được công bố, nhà nghiên cứu Nhật Vương đã chỉ ra điểm bất thường trong chữ ký dưới góc trái tranh. Dựa vào những dữ liệu trước đây về chữ ký của họa sĩ Trần Bình Lộc, nhà nghiên cứu Nhật Vương cho rằng lẽ ra tác phẩm này phải thuộc về họa sĩ Trần Tấn Lộc (1906 - 1968).

Theo dịch giả Hán - Nôm Châu Hải Đường, lạc khoản chữ Nôm trên bức tranh là "Trần Tấn Lộc họa", biên thêm tựa đề "Người con gái chải đầu", và chữ đỏ viết theo lối triện là "Văn Thái" - tức họa quán Văn Thái, nơi họa sĩ Tấn Lộc công tác ở Hà Nội.

Sau đó, Aguttes đã chỉnh sửa thông tin trên website, mạng xã hội... nhưng giữ nguyên khung định giá. Một số người cho rằng Aguttes cố tình nhầm lẫn nhằm nâng giá tranh bởi danh tiếng Trần Bình Lộc vượt Trần Tấn Lộc. Họa sĩ Trần Bình Lộc (1914-1941) từng học Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Họa sĩ qua đời năm 27 tuổi nên số lượng tác phẩm ít, có mức giá cao trên thị trường.

 

Chữ ký trên bức tranh (trái) và chữ ký của họa sĩ Trần Tấn Lộc trên báo Phong Hóa (phải) là một - Ảnh: Tuổi trẻ

Tác giả của bức tranh - Trần Tấn Lộc (1906-1968), là họa sĩ vẽ tranh minh họa, quảng cáo nổi tiếng tại Hà Nội. Ông tốt nghiệp khoa Trang trí, Trường Bách nghệ Hà Nội. Năm 1930, ông tham gia cuộc thi vẽ quảng cáo ở Sài Gòn và đoạt giải nhì. Ông được mời vẽ các đồng bạc Đông Dương, Quốc huy Việt Nam ... Họa sĩ làm việc tại Công ty Mỹ thuật Hà Nội cho đến cuối đời.

Nhà nghiên cứu Nhật Vương đã liên hệ với ông Trần Tấn Bảo - con trai họa sĩ Trần Tấn Lộc - để hỏi thêm thân thế. Theo ông Bảo, họa sĩ Trần Tấn Lộc quê ở làng Lủ (huyện Thanh Trì, Hà Nội), là một họa sĩ có tiếng ở đất Hà Nội, từng vẽ tờ bạc Đông Dương và tham gia vẽ quốc huy Việt Nam.

Ông tốt nghiệp khoa trang trí Trường Bách nghệ Hà Nội, khi Trường cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương còn chưa thành lập; từng mở nhà hàng Mỹ thuật Văn Thái (Au Régal des Yeux), mở phòng vẽ Tấn Lộc chuyên vẽ quảng cáo. Sau năm 1954, họa sĩ làm việc tại Công ty Mỹ thuật Hà Nội.

Về tác phẩm “Thiếu nữ chải đầu”, Aguttes cho biết tranh được cho là vẽ vợ của em trai họa sĩ, ra đời năm 1932. Nhà đấu giá tiết lộ : "Thiếu nữ chải đầu là bức duy nhất của Trần Tấn Lộc được biết cho tới nay vẽ bằng mực và màu trên lụa, một kỹ thuật đặc biệt được giảng dạy tại Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương vào khoảng năm 1930". Góc dưới bên trái tác phẩm có chữ ký họa sĩ và ngày tháng. Mặt sau tranh có ghi dòng chữ "Một bữa tiệc cho đôi mắt". Tranh thuộc bộ sưu tập tư nhân, được mua ở Việt Nam trước năm 1950 và đưa sang Pháp khoảng năm 1976.

Nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi nhận định về kết quả đấu giá của bức tranh: “Con số đáng ngạc nhiên nhưng cũng là tín hiệu vui chứng minh tranh Việt ngày càng có chỗ đứng trên thị trường quốc tế. Tuy nhiên, nhà đấu giá cần phải có một đội ngũ thẩm định cẩn trọng hơn, làm việc nghiêm túc và chân thật hơn”.

Phiên “Họa sĩ châu Á - tác phẩm quan trọng” gồm 46 tranh, tác phẩm Jeune élégante se coiffant (tạm dịch: Cô gái chải đầu) nằm ở lô 13 với mức giá ước định 80.000 - 120.000 euro (khoảng 2 - 3 tỉ đồng). Theo sàn Aguttes, bức tranh được Trần Bình Lộc sáng tác năm 1932 bằng mực và màu trên lụa.

Trong phiên đó, phần lớn các tranh được đưa ra đấu giá là của các danh họa Việt như Mai Trung Thứ, Lê Phổ, Lê Thị Lựu, Vũ Cao Đàm... Ngoài ra, một số tác phẩm của Alix Aymé và Henri Mege - hai họa sĩ người Pháp yêu thích và chịu ảnh hưởng của mỹ thuật châu Á.

Theo ông Ngô Kim Khôi, giá bán trong phiên không quá cao bởi không có tác phẩm nào nổi bật, đa phần là chủ đề cũ. Ngoài ra, phiên có một số tranh chép của Nguyễn Phan Chánh, có chữ ký và dấu mộc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Theo Aguttes, tác giả Lý Đợi và tổng hợp từ các nguồn tin.