UBND tỉnh Khánh Hòa vừa phát đi thông báo kết luận của ông Nguyễn Long Biên, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, liên quan đến đề xuất sửa chữa và tu bổ khu di tích Biệt thự Cầu Đá, còn được biết đến với tên gọi Lầu Bảo Đại tại Nha Trang.
Kết luận nêu rõ trong thời gian chờ các vướng mắc của dự án Khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại được giải quyết, địa phương cần ưu tiên xử lý tình trạng xuống cấp hiện hữu của di tích.
Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch được giao chỉ đạo Trung tâm Bảo tồn Di sản Văn hóa tỉnh thường xuyên kiểm tra và bảo vệ khu vực. Các công việc như chống mối mọt, dọn vệ sinh, chăm sóc cảnh quan, cắt tỉa cây xanh và gia cố những hạng mục hư hại cần được thực hiện liên tục để tránh di tích tiếp tục xuống cấp.
Khu vực lầu Bảo Đại. Ảnh: Internet.
Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch được yêu cầu phối hợp chặt chẽ với các sở ngành và địa phương để xây dựng giải pháp rõ ràng cho dự án sửa chữa và tu bổ di tích Biệt thự Cầu Đá. Từng nội dung đề xuất phải thực tế, hiệu quả và phù hợp quy định, đồng thời làm sáng tỏ phương án đầu tư, khai thác và quản lý hạ tầng giao thông cùng hạ tầng kỹ thuật phục vụ khu di tích. Các nội dung này cũng cần gắn với dự án Khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại, một dự án vẫn đang chờ thẩm định và chưa được phép tiếp tục triển khai. Tỉnh yêu cầu hoàn tất báo cáo trước ngày 30 tháng 11.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh giao Văn phòng UBND phối hợp tổ chức đoàn kiểm tra thực địa tại Biệt thự Cầu Đá, làm việc với Công ty Cổ phần Đầu tư Khánh Hà và các đơn vị liên quan để nắm bắt tình hình, thống nhất phương án quản lý và khai thác hạ tầng phục vụ di tích và dự án.
Lầu Bảo Đại là quần thể gồm năm biệt thự cổ mang tên Xương Rồng, Bông Sứ, Bông Giấy, Phượng Vĩ và Cây Bàng. Các biệt thự được xây dựng năm 1923 theo lối kiến trúc Pháp đặc trưng, đi cùng bãi tắm Hoàng hậu và bến thuyền riêng. Trong giai đoạn 1940 đến 1945, vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương thường chọn nơi này làm điểm nghỉ dưỡng.
Một biệt thự thuộc di tích. Ảnh: Internet.
Tháng 10 năm 1995, Lầu Bảo Đại được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh cấp quốc gia. Nhờ kiến trúc đặc sắc, nơi này từng là điểm dừng chân quen thuộc của du khách, luôn giữ không khí nhộn nhịp.
Đến tháng 8 năm 2013, tỉnh Khánh Hòa phê duyệt quy hoạch chi tiết và giao hơn mười ba hecta đất, bao gồm khu di tích và núi Cảnh Long cùng phần mặt biển vịnh Nha Trang, cho Công ty Khánh Hà thực hiện dự án khu nghỉ dưỡng cao cấp Bảo Đại.
Kế hoạch ban đầu là phục hồi năm biệt thự cổ để phục vụ du lịch, đồng thời xây thêm khách sạn, nhà hàng, bến du thuyền và hàng chục biệt thự để bán. Nhưng từ năm 2017, dự án phải dừng lại khi nhiều sai phạm được phát hiện.
Đầu năm 2023, chủ đầu tư chấp thuận trả lại phần đất có các biệt thự cổ để địa phương tiếp tục công tác bảo tồn. Sau đó, tỉnh thu hồi hơn chín nghìn mét vuông đất và bàn giao cho Trung tâm Bảo tồn di tích quản lý.
Lầu Bảo Đại có vị trí đẹp, nằm ven vịnh Nha Trang. Ảnh: Internet.
Hiện nay, nhiều hạng mục trong quần thể biệt thự đang xuống cấp nghiêm trọng. Biệt thự Xương Rồng, từng là điểm ngắm toàn cảnh Nha Trang, nay phủ kín cỏ dại và mang dáng vẻ bỏ quên giữa thiên nhiên.
Biệt thự Bông Sứ vẫn giữ được nét cổ kính. Đây từng là nơi nghỉ ngơi của vua Bảo Đại. Tầng một dùng cho những buổi họp và đón tiếp, tầng hai là không gian riêng của vua và hoàng hậu, còn sân thượng mở ra khoảng trời thoáng đãng để đón gió và ngắm trăng.
Đầu tháng bảy năm 2025, đề xuất sử dụng biệt thự Bông Sứ làm nơi ở cho hai lãnh đạo sở sau khi sáp nhập tỉnh đã khiến dư luận chú ý. Sau quá trình xem xét, cơ quan quản lý văn hóa xác định đề xuất này chưa phù hợp và yêu cầu kiểm điểm những cá nhân, tập thể liên quan.
Biệt thự Bông Giấy cũng đang xuống cấp với nhiều mảng tường bong tróc. Biệt thự Cây Bàng và công trình còn lại chịu chung tình trạng hư hỏng do thời gian dài không được tu sửa. Xung quanh là những khoảng đất bỏ dở từ dự án nghỉ dưỡng, tạo nên cảnh quan nham nhở.
Bên trong các biệt thự từng lưu giữ nhiều kỷ vật của vua Bảo Đại và hoàng hậu Nam Phương như bàn ghế, tủ và ảnh. Khi khu vực triển khai dự án nghỉ dưỡng, người dân không được vào tham quan và tiếp cận những hiện vật này. Đến tháng tư năm 2019, chính quyền yêu cầu mở cửa trở lại.
Khu vực Lầu Bảo Đại vẫn còn những dãy nhà và điểm nhìn giữa núi Cảnh Long giữ được vẻ đẹp tự nhiên với cây xanh và hoa lá. Tuy vậy, phần lớn công trình vẫn đang trong tình trạng xuống cấp và cần một kế hoạch trùng tu phù hợp để khôi phục giá trị vốn có.
