Sự trỗi dậy của Trung Quốc như một cường quốc kinh tế đã kéo theo một sự thay đổi sâu rộng trong thị hiếu tiêu dùng, đặc biệt là trong lĩnh vực đồng hồ cao cấp. Các nhà sản xuất đồng hồ Trung Quốc, vốn quen thuộc với việc sản xuất hàng loạt, đang dần khẳng định mình bằng những mẫu đồng hồ sang trọng, tinh xảo, không hề thua kém các thương hiệu Thụy Sĩ về chất lượng lẫn sự sáng tạo.
Thế hệ người tiêu dùng đồng hồ xa xỉ mới của Trung Quốc, chủ yếu là thế hệ Z, chính là động lực thúc đẩy sự chuyển mình này. Quan niệm về việc đeo đồng hồ của giới trẻ Trung Quốc cũng đã thay đổi theo những biến chuyển văn hóa chung.
Ngày nay, đồng hồ được xem là một biểu tượng của gu thẩm mỹ cá nhân hơn là một dấu hiệu của sự giàu có. Do đó, những câu chuyện thương hiệu độc đáo, chi tiết thủ công tinh xảo và sự phù hợp với phong cách riêng trở nên vô cùng quan trọng, thách thức sự thống trị lâu đời của các thương hiệu châu Âu.
Thương hiệu đồng hồ Trung Quốc Atelier Wen đã mạnh dạn ra mắt chiếc đồng hồ đầu tiên của mình vào năm 2018, với sự hoài nghi về việc liệu một chiếc đồng hồ Trung Quốc đắt tiền có được thị trường chấp nhận hay không. Mẫu Porcelain Odyssey với mặt số bằng sứ được trang trí bằng các ký tự Trung Quốc, sản xuất tại Trung Quốc và có giá khoảng 700 USD, đã ra đời. Tuy nhiên, phiên bản giới hạn 570 chiếc với nhiều màu sắc khác nhau đã nhanh chóng bán hết vào năm 2019, chứng minh sức hút của đồng hồ Trung Quốc trên thị trường.
Mẫu đồng hồ này là sản phẩm của thương hiệu Atelier Wen, một nhãn hiệu đến từ Trung Quốc.
Sự gia tăng nhu cầu về các sản phẩm như vậy là dấu hiệu cho thấy tiềm năng phát triển của ngành công nghiệp đồng hồ Trung Quốc. Với loạt đồng hồ tiếp theo được ra mắt vào năm 2022, dự án khởi đầu từ đam mê đã trở thành một lĩnh vực kinh doanh đầy triển vọng.
"Tham vọng của chúng tôi với tư cách là một thương hiệu là tôn vinh văn hóa và nghề thủ công Trung Quốc. Chúng tôi nhận ra rằng cách duy nhất để tạo dựng uy tín là sản xuất những chiếc đồng hồ thực sự đẳng cấp thế giới ngay tại Trung Quốc", ông Tallendier, một trong hai người sáng lập công ty, chia sẻ với tờ The Straits Times.
Thực tế, Trung Quốc không còn chỉ sản xuất hàng loạt đồng hồ giá rẻ mà đang tiến lên chuỗi giá trị cao hơn - phản ánh xu hướng của các ngành công nghiệp khác như xe điện và chất bán dẫn.
Năm 2020, thương hiệu Behrens có trụ sở tại Thâm Quyến đã gửi hai mẫu thiết kế cho cuộc thi đồng hồ Thụy Sĩ thường niên, Grand Prix d'Horlogerie de Geneve - được ví như giải Oscar của ngành chế tạo đồng hồ, và cả hai đều lọt top 6 mẫu thiết kế vào vòng chung kết ở hạng mục của mình. Một trong số đó là Rotary, mẫu đồng hồ lấy cảm hứng từ các thiết kế động cơ đốt trong thời kỳ đầu, có giá khoảng 5.000 USD.
Atelier Wen, có cửa hàng tại Thâm Quyến, Hồng Kông, Singapore và Malaysia, đã bán được khoảng 1.600 chiếc đồng hồ vào năm 2023. Behrens bán được khoảng 4.000 đến 5.000 chiếc mỗi năm và khoảng một nửa số khách hàng của họ là ở nước ngoài.
Bên cạnh đó là những cái tên mới tham gia vào cuộc đua, bao gồm Lucky Harvey có trụ sở tại Quảng Châu, được thành lập vào năm 2021, và Ciga Design đến từ Thâm Quyến, đây là thương hiệu Trung Quốc đầu tiên lọt vào danh sách rút gọn cho giải thưởng Thụy Sĩ năm 2019.
Mẫu đồng hồ Rotary Watch 2025 Edition, một tác phẩm đến từ thương hiệu Behrens
Đồng hồ Trung Quốc đang trỗi dậy với những thiết kế mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống. Các nghệ nhân tài hoa không ngừng sáng tạo, thổi hồn vẻ đẹp cổ kính vào từng cỗ máy thời gian. Atelier Wen là một ví dụ điển hình, họ kết hợp hài hòa phong cách thẩm mỹ Trung Hoa cổ đại cùng kỹ thuật guilloché tinh xảo, được thực hiện bởi nghệ nhân bậc thầy duy nhất của Trung Quốc trong lĩnh vực này - Yucai Cheng.
Tại Trùng Khánh, nhà chế tác đồng hồ Qin Gan lại mang đến một luồng gió mới khi đưa những bức tranh mang đậm bản sắc Trung Quốc vào mặt đồng hồ. Cách làm này không chỉ thu hút sự chú ý của khách hàng trong nước mà còn tạo nên sự khác biệt độc đáo cho những chiếc đồng hồ Trung Quốc, giúp chúng nổi bật giữa vô vàn thương hiệu quốc tế.
Mặc dù đã có những bước tiến đáng kể trong việc quảng bá và tạo dựng tên tuổi trên mạng xã hội, song các thương hiệu đồng hồ Trung Quốc vẫn còn một chặng đường dài phía trước để chinh phục thị trường xa xỉ toàn cầu. So với Thụy Sĩ, "cái nôi" của những thương hiệu lừng danh như Rolex hay Patek Philippe, thị phần của Trung Quốc còn khá скромный.
Số liệu thống kê từ Liên đoàn Công nghiệp Đồng hồ Thụy Sĩ cho thấy rõ điều này. Năm 2023, Trung Quốc xuất khẩu 534 triệu chiếc đồng hồ đeo tay, trong khi Thụy Sĩ chỉ xuất khẩu 16,9 triệu chiếc. Tuy nhiên, giá trị trung bình của đồng hồ Thụy Sĩ xuất khẩu lên tới 1.679 USD, cao gấp nhiều lần so với con số скромный 4 USD của Trung Quốc.
Theo chuyên gia tư vấn đồng hồ xa xỉ Oliver Muller, đồng hồ không chỉ là công cụ để xem giờ mà còn là biểu tượng của địa vị, uy tín và những cột mốc quan trọng trong cuộc đời. Chính vì vậy, yếu tố thương hiệu đóng vai trò then chốt trong việc định giá và thu hút khách hàng.
Và đây cũng chính là thách thức lớn nhất đối với các thương hiệu đồng hồ Trung Quốc. Chất lượng sản phẩm của họ có thể không thua kém gì so với các đối tác châu Âu (thậm chí, một số bộ phận của đồng hồ Thụy Sĩ còn được sản xuất tại Trung Quốc), nhưng giá trị thương hiệu thì lại là một câu chuyện khác.
Đồng hồ Blue Planet, một tác phẩm độc đáo đến từ thương hiệu Ciga Design.
Các công ty Trung Quốc đã chứng tỏ khả năng sản xuất hàng loạt với mức giá cạnh tranh, nhưng phân khúc hàng xa xỉ lại là một câu chuyện khác. Theo một chuyên gia, "Sản xuất số lượng nhỏ để đáp ứng kỳ vọng về chất lượng cao và tính độc đáo, bởi vì sự sang trọng nằm ở sự độc quyền".
Ông Li Wei, người đứng đầu ủy ban sưu tập trong nước thuộc Hiệp hội Đồng hồ Trung Quốc, đã thẳng thắn chia sẻ về việc làm thế nào để đồng hồ Trung Quốc có thể thâm nhập sâu hơn vào thị trường toàn cầu: "Chất lượng, thiết kế, ngoại hình và các khía cạnh khác của đồng hồ đã được cải thiện, điều chúng ta còn thiếu là xây dựng thương hiệu".
Tuy nhiên, cơ hội đang rộng mở cho các nhà sản xuất Trung Quốc trong việc thu hút giới trẻ. Nhiều công ty đã nhanh chóng áp dụng công nghệ thực tế ảo (VR) để giới thiệu sản phẩm, mở rộng sự hiện diện trực tuyến và triển khai các chiến dịch tiếp thị tương tác cao.
Các sáng kiến bền vững như sử dụng vật liệu tái chế và cung cấp dịch vụ sửa chữa cũng đang thu hút sự chú ý của người tiêu dùng có ý thức về môi trường. Đồng thời, một nhóm các nhà sưu tập Trung Quốc mới nổi đang ngày càng quan tâm đến các thương hiệu địa phương, những thương hiệu tập trung vào tính xác thực văn hóa và sự sang trọng bền vững.
Chiếc đồng hồ Century Cloisonné ‘Duo of Swallows’ từ thương hiệu Celadon có mức giá lên tới 14.900 USD.
Việc xuất khẩu đồng hồ Thụy Sĩ sang Trung Quốc giảm mạnh 39% vào tháng 10 năm 2024 đã làm nổi bật những nguy cơ tiềm ẩn khi quá tập trung vào một thị trường duy nhất. Mặc dù nhu cầu tại Hoa Kỳ và Nhật Bản vẫn ổn định, các nhãn hiệu đồng hồ Thụy Sĩ tầm trung đang phải đối mặt với nhiều thách thức. Để duy trì vị thế cạnh tranh, các nhà sản xuất đồng hồ Thụy Sĩ có thể cần phải xem xét lại chiến lược giá, đẩy mạnh chuyển đổi số và điều chỉnh để phù hợp hơn với thị hiếu của thế hệ Gen Z.
