Kakeibo: phương pháp tiết kiệm tiền nổi tiếng của Nhật Bản. Ảnh: BBC
Không phải ai ở Nhật Bản cũng có thu nhập cao, nhưng họ vẫn sống khá giả, an toàn và có tài chính vững chắc. Dưới đây là 5 cách tiết kiệm của người Nhật mà bạn hoàn toàn có thể học theo để giữ chặt ví tiền và tiến tới tự do tài chính.
1. Kakeibo: Ghi chép để hiểu rõ tiền đi về đâu
Kakeibo, hay sổ chi tiêu tài chính, là phương pháp ghi chép bằng tay được nhà báo nữ Motoko Hani sáng tạo từ năm 1904. Mặc dù đã hơn một thế kỷ, Kakeibo vẫn được xem là cách quản lý tiền bạc hiệu quả nhất ở xứ sở hoa anh đào.
Điểm hay của Kakeibo là việc tự đặt câu hỏi với chính mình về tiền bạc. Mỗi tháng, người thực hiện sẽ tự hỏi bốn điều: Tôi có bao nhiêu tiền? Tôi đã tiêu bao nhiêu? Tôi muốn để dành bao nhiêu? Và làm thế nào để cải thiện hơn?
Sau khi đã có mục tiêu rõ ràng, bạn chỉ cần một cuốn sổ hoặc app ghi chú để ghi lại mọi khoản thu chi hàng ngày. Từ tiền lương, tiền ăn uống, hóa đơn điện nước cho đến những món nhỏ như ly cà phê buổi sáng đều phải ghi vào. Cuối tháng, bạn rà soát lại toàn bộ chi tiêu, xem phần nào vượt dự tính và rút kinh nghiệm cho tháng tiếp theo.
Bí quyết nằm ở hai chữ: kỷ luật và kiên trì. Người Nhật có thói quen cất giữ mọi hóa đơn để ghi chép chi tiêu một cách tỉ mỉ. Dù thu nhập có khiêm tốn đến đâu, họ vẫn không bao giờ bỏ qua việc lên kế hoạch tài chính. Chỉ sau vài ba tháng thực hiện, bạn sẽ nhận ra sự khác biệt rõ rệt: chi tiêu bốc đồng giảm đi, khoản tiết kiệm tăng lên, và quan trọng hơn cả là cảm giác tự tin khi nắm được "cuộc chơi" tài chính của chính mình.
2. Konmari: Dọn nhà thông minh, tài chính thông thoáng
"Chỉ giữ lại những gì thực sự mang đến hạnh phúc". Triết lý này của chuyên gia Marie Kondo không chỉ giúp không gian sống gọn gàng, mà còn là cách "chữa lành" ví tiền đang lộn xộn.
Theo người Nhật, việc sắp xếp đồ đạc cũng chính là lúc bạn đang sắp xếp lại thói quen chi tiêu. Khi loại bỏ những món đồ thừa thãi, bạn mới giật mình nhận ra mình đã từng mua sắm thiếu suy nghĩ như thế nào. Từ đó, mỗi lần định móc ví, câu hỏi tự nhiên hiện lên: "Món này có thật sự cần thiết và mang lại niềm vui không?"
Bắt đầu bằng cách phân loại từng nhóm đồ: quần áo, giày dép, sách vở... rồi chỉ giữ lại những gì thực sự có giá trị. Phần còn lại? Tặng cho người cần, bán lại hoặc đưa đi tái chế. Chỉ cần thực hành vài lần, bạn sẽ thấy không chỉ ngôi nhà trở nên thoáng đãng, mà cả tài khoản ngân hàng cũng "nhẹ gánh" hơn rất nhiều.
3. Bài học tiết kiệm bắt đầu từ đồng xu đầu tiên
Tại xứ sở hoa anh đào, nghệ thuật quản lý tài chính được truyền dạy cho trẻ ngay từ khi chúng mới làm quen với những con số. Mỗi tuần, hoặc có khi mỗi tháng, cha mẹ Nhật giao cho con một khoản tiền vừa đủ để chúng tự quyết định cách chi tiêu. Đây không chỉ là tiền tiêu vặt thông thường, mà còn là công cụ giáo dục vô giá giúp trẻ nắm bắt khái niệm ngân sách, học cách phân biệt giữa muốn và cần, đồng thời thấu hiểu rằng đồng tiền nào cũng đổi bằng công sức.
Thay vì giữ hộ tiền trong ngăn kéo, nhiều bậc phụ huynh Nhật lựa chọn mở sổ tiết kiệm riêng cho con hoặc tặng chúng một chiếc heo đất xinh xắn. Mỗi lần đạt được mục tiêu tích lũy, trẻ nhận được lời khen ngợi chân thành, từ đó xây dựng thói quen tài chính bền vững.
Điều đặc biệt hơn nữa là cách người Nhật biến giáo dục tài chính thành những trải nghiệm thú vị. Trẻ em được tham gia trò chơi mô phỏng kinh doanh, đắm chìm trong những câu chuyện về tiền bạc, hay khám phá không gian ngân hàng thực tế. Phương pháp học vừa chơi này giúp hình thành tư duy tự chủ về tài chính từ sớm, một kỹ năng quý giá mà không ít người trưởng thành vẫn đang tìm kiếm.
4. Nghệ thuật sống tinh tế trong từng chi tiết nhỏ
Triết lý tiết kiệm của người Nhật không hề gắn liền với sự thiếu thốn. Trái lại, đó là cách sống tinh tế và có ý thức với từng khoản chi tiêu. Họ biến điều này thành lối sống hàng ngày, thể hiện qua mọi khía cạnh từ di chuyển, sử dụng năng lượng đến ẩm thực và mua sắm.
Di chuyển thông minh hơn: Người Nhật ưu tiên phương tiện công cộng như tàu điện và xe buýt, vừa tối ưu chi phí vừa thân thiện với môi trường. Tại Việt Nam, bạn hoàn toàn có thể áp dụng cách này bằng việc đầu tư vé xe buýt tháng chỉ khoảng 55.000 đồng, thay vì chi hàng trăm nghìn mỗi ngày cho dịch vụ xe công nghệ.
Quản lý năng lượng tinh tế: Họ luôn đóng kín cửa khi sử dụng điều hòa, tận dụng tối đa ánh sáng ban ngày, ưu tiên đèn LED và có thói quen rút phích cắm khi thiết bị không hoạt động. Với nguồn nước, họ tái sử dụng nước rửa rau để chăm sóc cây xanh, trồng những loại cây có khả năng giữ nước tốt, và tránh thải rác vào bồn cầu. Những hành động tưởng chừng nhỏ nhặt này có thể mang lại khoản tiết kiệm lên đến hàng triệu đồng mỗi năm cho mỗi gia đình.
Ăn uống tinh tế mà tiết kiệm: Người Nhật có thói quen tự tay chuẩn bị bữa ăn tại nhà. Điều này giúp họ tiết kiệm từ 40.000 đến 50.000 đồng cho mỗi bữa trưa, đồng thời kiểm soát được chất lượng dinh dưỡng. Khi muốn thưởng thức ẩm thực bên ngoài, họ luôn đặt ra mức chi tiêu cụ thể. Mỗi tuần, họ lập thực đơn chi tiết và chỉ mua đúng những gì cần thiết, tránh lãng phí thực phẩm.
Mua sắm với triết lý "đủ là đủ": Trước mỗi lần đi chợ hay siêu thị, họ chuẩn bị sẵn danh sách rõ ràng. Ưu tiên chọn những món đồ có thể sử dụng nhiều lần. Và quan trọng nhất, họ không để bảng giảm giá quyết định ví tiền. Mục đích của việc mua sắm không phải là mua nhiều, mà là mua đúng và mua đủ.
Nhờ lối sống tối giản này, người Nhật vừa có tài chính vững chắc, vừa nâng cao chất lượng cuộc sống. Chi ít hơn nhưng sống tốt hơn, đó chính là nghệ thuật của họ.
5. Gửi tiết kiệm: Nền móng của tự do tài chính
Số liệu cho thấy, người Nhật trích ra 17 đến 20% thu nhập mỗi tháng để gửi tiết kiệm. Đây là tỷ lệ cao nhất thế giới. Đối với họ, tiết kiệm không chỉ là cách bảo toàn tài sản mà còn là hình thức "đầu tư vào bản thân".
Việc gửi tiết kiệm đều đặn tạo nên quỹ dự phòng cho những lúc cần thiết, đồng thời là nguồn vốn để sinh lời lâu dài. Dù số tiền là 500 nghìn hay 5 triệu mỗi tháng, điều quan trọng là sự kiên trì. Đừng chờ đến khi "thừa mới tiết kiệm".
Chính thói quen này giúp người Nhật xây dựng nền tảng tài chính bền vững, tạo nguồn vốn tái đầu tư ổn định cho đất nước.
Sống tối giản, sống an nhiên: Học cách tiết kiệm theo phong cách Nhật Bản không đơn thuần là cắt giảm chi phí. Đó là việc thay đổi cách suy nghĩ về tiền bạc: trân trọng từng đồng tiền và hướng tới cuộc sống tự chủ, an yên.
Khi bạn hiểu rõ tiền của mình đi đâu, mua gì và tại sao, quản lý tài chính sẽ không còn là gánh nặng. Nó trở thành hành trình giúp bạn hiểu mình hơn, sống có kỷ luật hơn và hạnh phúc hơn.
Có thể chỉ cần bắt đầu bằng một cuốn sổ nhỏ và vài dòng ghi chép mỗi ngày. Từ đó, bạn sẽ tìm ra cách biến tiền bạc thành công cụ phục vụ cho chính cuộc sống mơ ước của mình.
