Tại hội thảo về thuế thu nhập cá nhân do Báo Lao Động tổ chức ngày 14/3, các chuyên gia tài chính đã đưa ra khuyến nghị về việc áp dụng thuế thừa kế đối với tài sản có giá trị lớn. Đề xuất này xuất hiện trong bối cảnh Chính phủ dự kiến trình Quốc hội dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi vào cuối năm nay, với kế hoạch thông qua vào tháng 5/2026.
Xu hướng toàn cầu và bài học cho Việt Nam
Theo ông Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính thuộc Đại học Kinh tế Quốc dân, nhiều quốc gia trên thế giới đã áp dụng thuế thừa kế như một biện pháp đảm bảo công bằng và tăng nguồn thu ngân sách. Xu hướng chung hiện nay là có cơ chế quản lý thuế riêng đối với nhóm siêu giàu, bởi dù chiếm tỷ lệ nhỏ, họ lại nắm giữ phần lớn của cải trong xã hội.
Tại Việt Nam, các doanh nghiệp lớn đã có cơ quan thuế chuyên trách. Do đó, việc nghiên cứu mô hình quản lý tài sản cho nhóm cá nhân sở hữu tài sản lớn là điều cần thiết. Một số nước đã áp dụng thuế suất thừa kế dao động từ 15-20% đối với tài sản có giá trị lớn, trong khi vẫn thiết lập ngưỡng miễn thuế hoặc áp dụng thuế suất thấp đối với tài sản thừa kế nhỏ để không ảnh hưởng đến các hộ gia đình trung lưu.
Những ngoại lệ cần cân nhắc
Một số quốc gia cũng áp dụng chính sách ưu đãi thuế cho người thừa kế có công chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ hoặc người thân trong thời gian dài. Nếu Việt Nam áp dụng mô hình này, có thể cân nhắc giảm thuế suất xuống 5-10% hoặc miễn thuế trong một số trường hợp đặc biệt như thừa kế từ người cao tuổi hoặc người khuyết tật.
Tăng nguồn thu và chống lách luật
Việc mở rộng diện đánh thuế với thu nhập từ thừa kế và quà tặng không chỉ giúp tăng nguồn thu ngân sách mà còn hạn chế hành vi lách luật, tích lũy tài sản không minh bạch. Điều này góp phần tạo sự công bằng trong hệ thống thuế và đảm bảo tính minh bạch trong kê khai tài sản.
Chung quan điểm, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế kiêm Trọng tài viên tại Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc mở rộng phạm vi đánh thuế với quà tặng và thừa kế, bao gồm cả tiền mặt và tài sản có giá trị lớn, nhằm nâng cao hiệu quả điều tiết của chính sách thuế.
Nguồn thu thuế cá nhân ngày càng quan trọng
Hiện nay, thuế thu nhập cá nhân là nguồn thu lớn thứ ba trong hệ thống thuế Việt Nam, chỉ xếp sau thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập doanh nghiệp. Năm 2024, tổng thu ngân sách Nhà nước lần đầu tiên vượt mốc 2 triệu tỷ đồng, trong đó thu từ thuế thu nhập cá nhân ước đạt 189.000 tỷ đồng, tăng 20% so với năm trước và chiếm hơn 9% tổng thu ngân sách.
Việc đánh thuế thừa kế đối với giới siêu giàu đang mở ra nhiều tranh luận. Liệu đây có phải là giải pháp công bằng giúp tăng nguồn thu ngân sách, hay là một thách thức cần cân nhắc kỹ lưỡng để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường đầu tư và tích lũy tài sản hợp pháp?
