 |
|
Ảnh minh họa: Bloomberg. |
Đầu thế kỷ 20, Mỹ áp dụng một cách thu thuế mới: đánh thuế dựa trên mức thu nhập. Ai kiếm nhiều tiền hơn sẽ đóng thuế nhiều hơn, theo VOX.
Nguyên tắc "người giàu nộp nhiều thuế" này đã tạo nền móng cho hai loại thuế quan trọng của Mỹ hiện nay. Đó là thuế thu nhập được thông qua năm 1913 và thuế bất động sản được ban hành ba năm sau.
Thuế thu nhập theo cơ chế lũy tiến, nghĩa là thu nhập càng cao thì mức thuế càng lớn. Người thu nhập thấp thì được miễn thuế hoàn toàn. Còn thuế bất động sản nhắm vào nhóm siêu giàu khi họ chuyển tài sản cho con cháu.
Lúc mới ra đời, hai loại thuế này chỉ áp dụng với giới nhà giàu. Hơn 95% người Mỹ không phải đóng. Sau này, thuế thu nhập được mở rộng ra nhiều người hơn khi đạt một ngưỡng tài sản nhất định. Nhưng nhìn chung, người giàu vẫn là đối tượng chính bị đánh thuế.
Tỷ phú không nhận lương để tránh thuế
Thế nhưng đến nay, hai loại thuế này không còn phát huy hiệu quả như ban đầu.
Giới chuyên gia kinh tế và thuế từ lâu đã biết giới siêu giàu có cách tránh thuế. Nhưng khó lắm mới tìm được bằng chứng cụ thể.
Mọi chuyện chỉ sáng tỏ vào tháng 6/2021. Lúc đó, các phóng viên của ProPublica công bố một loạt bài điều tra dựa trên hồ sơ thuế bị rò rỉ từ Sở Thuế vụ Mỹ. Những tờ khai này cho thấy nhiều tỷ phú hàng đầu nước Mỹ như Jeff Bezos, Elon Musk và Michael Bloomberg hoàn toàn không phải nộp thuế thu nhập. Bí quyết rất đơn giản: họ không nhận lương.
 |
|
Cuốn sách ra mắt tháng 10/2025. Ảnh: Amazon. |
Nhiều ông trùm công nghệ như Larry Ellison của Oracle hay Mark Zuckerberg của Meta chỉ nhận lương 1 USD mỗi năm. Còn Elon Musk của Tesla thì không lấy lương. Nhưng đây chỉ là chiêu bề ngoài.
Tài sản khổng lồ của họ đến từ cổ phiếu công ty đang nắm giữ. Khi giá cổ phiếu tăng vọt, họ không phải nộp thuế gì cả. Chỉ khi bán ra, họ mới bị đánh thuế. Nếu cứ giữ mãi, số cổ phiếu này hoàn toàn "sạch thuế".
Khi qua đời, cổ phiếu được chuyển cho con cháu theo cách bài bản để tránh thuế thừa kế. Trong lúc đang giữ cổ phiếu, họ có thể dùng làm tài sản thế chấp để vay tiền, hưởng đủ lợi ích như đã bán nhưng không mất đồng thuế nào.
Người bảo vệ luật thuế hiện hành thường nói rằng 1% giàu nhất đóng tới 40% tổng thuế thu nhập cả nước, trong khi 40% dân Mỹ không phải đóng thuế.
Con số này đúng, nhưng những người giàu phải đóng thuế kia chưa phải giàu nhất. Những người thực sự giàu có lại không hoàn thành nghĩa vụ thuế đúng mức.
Thuế bất động sản đứng yên tại chỗ
Về thuế bất động sản, tuy không có số liệu chính thức, nhưng nền kinh tế Mỹ đã tự nói lên sự thật. Của cải tập trung thấp vào những năm 1970 nay đã lên mức cao chưa từng có. Hiện 10% người giàu nhất nắm giữ 60% của cải cả nước.
Trong khi đó, tiền thuế thu từ bất động sản và tài sản chuyển nhượng rất ít. Cách tránh thuế bất động sản đã phát triển mạnh và giúp gia đình giàu chuyển tài sản an toàn qua nhiều thế hệ.
Người giàu thường được khen ngợi vì lòng từ thiện, nhưng thực tế không đơn giản vậy.
Hầu hết tỷ phú đều làm từ thiện nhiều. Họ tính toán kỹ từng khoản đóng góp vì có thể tiết kiệm được kha khá thuế thu nhập, thuế cổ tức, thuế bất động sản và thuế tặng cho.
Bằng chứng là họ hay quyên góp tài sản giá trị như cổ phiếu, bất động sản, tiền ảo hay quyền sở hữu, thay vì tiền mặt.
Câu hỏi đặt ra là những khoản đóng góp này có thực sự có ích cho xã hội không? Chưa chắc, vì nhiều tỷ phú Mỹ quyên tiền cho quỹ riêng của họ hoặc quỹ trung gian.
Các tổ chức này xử lý giảm thuế cho người giàu rất nhanh, nhưng không nói rõ bao giờ giải ngân cho mục đích từ thiện. Vì vậy, chưa chắc công chúng đã được hưởng lợi từ tiền quyên góp của giới nhà giàu.
Dù chính quyền Dân chủ hay Cộng hòa thay phiên lên nắm quyền nhiều thập kỷ qua, lỗ hổng thuế của Mỹ vẫn nằm đó. Khi của cải tập trung quá mức, nền dân chủ Mỹ có thể bị đe dọa, theo đánh giá của nhiều chuyên gia trên tờ VOX.
bị đe dọa, tờ VOX dẫn đánh giá của nhiều chuyên gia.
