Cơ hội vàng cho giới siêu giàu hay sự khép lại giấc mơ Mỹ của hàng triệu người?
Ngày 25/2, Tổng thống Donald Trump đã khiến dư luận bất ngờ khi tiết lộ kế hoạch đầy tham vọng: thay thế chương trình thị thực đầu tư EB-5 – vốn được mệnh danh là “tấm vé vàng” đến Mỹ, bằng một chính sách mới mang tên “thẻ vàng”. Liệu đây sẽ là cơ hội vàng dành cho giới siêu giàu, hay là sự khép lại giấc mơ Mỹ của hàng triệu người? Và quan trọng hơn, liệu nước Mỹ có thể thu về hàng nghìn tỷ USD như kỳ vọng của ông Trump?
EB-5 bị khai tử, “thẻ vàng” lên ngôi?
Lần đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Trump đưa ra một cải cách nhập cư mang tính đột phá, biến quyền định cư tại Mỹ thành một “sản phẩm cao cấp” dành riêng cho giới thượng lưu toàn cầu. Với mức giá cố định 5 triệu USD, “thẻ vàng” hứa hẹn mang lại quyền thường trú hợp pháp (tương đương thẻ xanh) và con đường rõ ràng để nhập tịch Mỹ. Chi tiết cụ thể của chương trình sẽ được công bố trong hai tuần tới, và ông Trump khẳng định rằng doanh thu từ chương trình này có thể góp phần giảm thâm hụt ngân sách quốc gia.
Chương trình EB-5, được triển khai từ năm 1990, từ lâu đã trở thành “cánh cửa vàng” cho những người nước ngoài muốn định cư tại Mỹ thông qua đầu tư. Theo đó, nhà đầu tư cần bỏ ra tối thiểu 800.000 USD (hoặc 1,05 triệu USD nếu đầu tư vào khu vực không ưu tiên) vào một dự án kinh doanh tại Mỹ, đồng thời tạo ra ít nhất 10 việc làm toàn thời gian cho người lao động bản địa. Trong hơn ba thập kỷ, EB-5 đã thu hút hàng chục nghìn nhà đầu tư từ Trung Quốc, Việt Nam, Ấn Độ và nhiều quốc gia khác.
Tuy nhiên, ông Trump và Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick cho rằng EB-5 tồn tại quá nhiều lỗ hổng và bất cập, cần được thay thế bằng một mô hình minh bạch và đơn giản hơn.
Ông Trump và Howard Lutnick (phải). Ảnh: CNN
Sự khác biệt lớn giữa “thẻ vàng” và EB-5
So với EB-5, “thẻ vàng” mang đến những thay đổi đáng kể. Mức đầu tư tăng vọt từ 800.000 USD lên 5 triệu USD, cao gấp hơn 6 lần. Đây được xem là ngưỡng tài chính chỉ dành cho giới siêu giàu – những người sở hữu khối tài sản từ 30 triệu USD trở lên (tương đương khoảng 770 tỷ đồng). Theo ông Trump, bước đi này nhằm thu hút “những công dân toàn cầu ưu tú, đẳng cấp thế giới”.
Chủ nhân Nhà Trắng đưa ra quan điểm rằng những người giàu có và thành đạt sẽ tìm cách đến Mỹ thông qua việc mua "thẻ vàng". Những cá nhân này không chỉ sở hữu khối tài sản khổng lồ mà còn có khả năng chi tiêu mạnh tay và đóng góp đáng kể vào ngân sách quốc gia thông qua thuế. Đồng thời, họ cũng được kỳ vọng sẽ tạo ra hàng loạt cơ hội việc làm cho người dân Mỹ.
Khác với chương trình EB-5 yêu cầu đầu tư vào các dự án cụ thể để tạo việc làm, "thẻ vàng" dường như đơn giản hóa quy trình bằng cách cho phép người tham gia đóng tiền trực tiếp vào chính phủ Mỹ. Điều này giúp loại bỏ các trung gian dự án, vốn là nguyên nhân của nhiều vụ bê bối và gian lận trong chương trình EB-5 trước đây. Tuy nhiên, mặt trái của sự đơn giản này là việc đánh mất mục tiêu kích thích kinh tế trực tiếp thông qua tạo việc làm.
Nếu EB-5 chỉ dừng lại ở việc cấp thẻ xanh và để người tham gia tự lo thủ tục nhập tịch, thì "thẻ vàng" được quảng cáo như một gói dịch vụ cao cấp hơn, với lời hứa về một lộ trình trở thành công dân Mỹ rõ ràng và thuận lợi hơn. Tuy nhiên, chi tiết cụ thể của chương trình này vẫn còn là một ẩn số.
Dù vậy, Tổng thống Trump nhấn mạnh rằng chương trình mới sẽ đi kèm với quy trình kiểm tra lý lịch nghiêm ngặt và kiểm soát chặt chẽ, nhằm đảm bảo chỉ những cá nhân thực sự xứng đáng mới được cấp thị thực. Tuy nhiên, việc thay thế EB-5 - một chương trình đã được Quốc hội Mỹ thông qua và tái xác nhận vào năm 2022 - bằng "thẻ vàng" có thể gặp phải rào cản pháp lý nếu không nhận được sự đồng thuận từ cơ quan lập pháp.
Cơ hội cho giới siêu giàu, khép lại "giấc mơ Mỹ" của nhiều người?
Chính sách "thẻ vàng" hứa hẹn sẽ tạo ra một làn sóng thay đổi lớn trong dòng nhập cư hợp pháp vào Mỹ. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu hạn ngạch thị thực của chương trình mới có cao hơn so với EB-5 hay không? Và những người đang xếp hàng chờ đợi EB-5, đặc biệt là từ Trung Quốc và Việt Nam, sẽ bị ảnh hưởng như thế nào?
Hiện tại, EB-5 có hạn ngạch 10.000 thị thực mỗi năm (được điều chỉnh cụ thể vào đầu mỗi năm), dẫn đến tình trạng tồn đọng nghiêm trọng, đặc biệt là ở các quốc gia có nhu cầu cao như Trung Quốc và Việt Nam. Trong khi đó, Tổng thống Trump chưa công bố con số chính thức về hạn ngạch của "thẻ vàng", nhưng kỳ vọng rằng chương trình này sẽ bán được "hàng triệu thẻ" trong dài hạn. Nếu kế hoạch này được thực hiện, hạn ngạch hàng năm có thể lên tới 100.000 người hoặc thậm chí cao hơn, tùy thuộc vào nhu cầu của giới siêu giàu toàn cầu và khả năng triển khai của chính quyền.
Theo thống kê từ IMMGroup, trong năm tài chính 2023-2024, số lượng visa EB-5 được cấp đã đạt mức kỷ lục với hơn 12.000 trường hợp. Trong đó, Việt Nam là quốc gia đứng thứ hai về số lượng visa được cấp với 1.467 trường hợp, chỉ sau Trung Quốc (8.311 người) và vượt xa mức hạn ngạch được phân bổ cho mỗi nước (992). Ấn Độ xếp thứ ba với 733 trường hợp.
Với sự xuất hiện của "thẻ vàng", bức tranh nhập cư vào Mỹ có thể thay đổi đáng kể. Trung Quốc, với số lượng tỷ phú và triệu phú đông đảo, có thể tận dụng chương trình này để đẩy nhanh quá trình định cư cho giới siêu giàu. Những người từng chờ đợi EB-5 hàng thập kỷ nay có thể chuyển sang "thẻ vàng" nếu họ đủ khả năng chi trả. Tương tự, Việt Nam cũng có thể chứng kiến sự dịch chuyển này.
Tuy nhiên, số lượng người đủ điều kiện tham gia "thẻ vàng" sẽ giảm mạnh so với EB-5, bởi không phải ai trong tầng lớp trung lưu khá giả cũng có thể đáp ứng được mức giá mới. Hàng nghìn gia đình đang chờ đợi EB-5 có thể rơi vào tình trạng bấp bênh nếu không có chính sách chuyển tiếp rõ ràng. "Thẻ vàng" dường như chỉ dành cho một số ít cá nhân siêu giàu, như các đại gia trong lĩnh vực bất động sản, công nghệ hoặc tài chính.
Với sự xuất hiện của "thẻ vàng", giấc mơ Mỹ dường như đang khép lại với tầng lớp trung lưu, buộc họ phải tìm kiếm các con đường khác như visa lao động (H-1B), du học hoặc bảo lãnh gia đình - những lựa chọn cũng không hề dễ dàng dưới chính quyền Trump vốn nổi tiếng với chính sách siết chặt nhập cư.
