Năm 2025 đánh dấu bước tiến vượt bậc của công nghệ thần kinh: tháng 8, thiết bị cấy ghép siêu nhỏ có thể giải mã lời nói nội tâm của bệnh nhân liệt; tháng 10, thiết bị cấy ở mắt giúp người mù lấy lại thị lực. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo rằng những viễn cảnh “siêu nhân hóa con người” do các tỷ phú công nghệ vẽ ra đang làm lệch hướng thảo luận khoa học.
“Những câu chuyện kiểu như tải não người lên máy tính hay hợp nhất con người với AI đang khiến công chúng hiểu sai tiềm năng thật sự của ngành”, GS Marcello Ienca - Đại học Kỹ thuật Munich nhận xét.
Giáo sư Michael Hendricks (ĐH McGill) gay gắt hơn: “Một số người giàu bị ám ảnh bởi ý tưởng siêu nhân học ngớ ngẩn. Neuralink đang làm nghiên cứu nghiêm túc, rồi Elon Musk lại nói về thần giao cách cảm, điều đó khiến mọi thứ trở nên lố bịch.”
Công nghệ thần kinh đang thu hút sự đầu tư mạnh mẽ từ Thung lũng Silicon. Sam Altman (OpenAI) sáng lập Merge Labs - đối thủ mới của Neuralink. Apple và Meta cũng tham gia với các thiết bị thu dữ liệu thần kinh như vòng tay và tai nghe EEG. Google phát triển bản đồ não người, Meta mua lại Ctrl Labs. “Neurotech đang trở thành xu hướng chủ đạo”, GS Ienca nói.
Theo các chuyên gia, công nghệ này mang lại hy vọng điều trị các bệnh như Parkinson, liệt hay rối loạn tâm thần. Nhưng thay vì tập trung vào chữa bệnh, một số nhà đầu tư lại mải mê theo đuổi giấc mơ “bất tử kỹ thuật số”. Musk từng tuyên bố con người có thể “tải ký ức sang cơ thể robot”, còn Altman nói về “hợp nhất người và máy”.
Các nhà khoa học phản bác, cho rằng ý tưởng đó gần như bất khả thi. “Hệ sinh học không hoạt động như máy tính,” GS Hendricks nói. “Nếu tôi có thể sống mãi trong ổ cứng, tôi đã sẵn sàng chết ngay bây giờ nhưng ai cũng biết đó chỉ là điều vô lý.”
Theo luật sư Kristen Mathews, việc thổi phồng các câu chuyện viễn tưởng không chỉ gây hiểu lầm mà còn có thể dẫn đến những quy định cản trở nghiên cứu y học thực tế. Như GS Hervé Chneiweiss (UNESCO) kết luận: “Những ý tưởng này đang che khuất vấn đề thật sự – làm sao dùng công nghệ để giúp con người, chứ không phải biến họ thành máy.”
