Gabriel Zucman, nhà kinh tế học người Pháp, Giáo sư tại Trường Kinh tế Paris và Đại học California, Berkeley, đang trở thành tâm điểm của cuộc tranh luận toàn cầu về bất bình đẳng. Ông nổi tiếng với đề xuất đánh thuế tài sản đối với người siêu giàu, được truyền thông gọi là "thuế Zucman", khiến giới tỷ phú thế giới phải lo sợ.
Đề xuất thuế tài sản không có "lối thoát"
Zucman đề xuất áp dụng mức thuế 2% đối với các cá nhân sở hữu tài sản trên 100 triệu euro (tương đương 87 triệu bảng).
Thiết kế "chống trốn thuế": Điểm then chốt khiến giới siêu giàu lo ngại là theo kế hoạch này, những người rời Pháp vẫn phải nộp thuế trong ít nhất 5 năm, bất kể họ chuyển tới đâu. Zucman khẳng định đề xuất này được thiết kế "để không có lối thoát, không kẽ hở".
Mục tiêu rõ ràng: Thuế chỉ chạm đến một phần rất nhỏ giới thượng lưu: những ai có tài sản từ 100 triệu euro trở lên mà hiện đang nộp thuế thu nhập dưới mức tương đương 2% tài sản.
Lập luận về tính hợp lý: Zucman cho rằng tài sản của giới tỷ phú tăng bình quân 10%/năm trong suốt ba thập kỷ, nên việc yêu cầu họ đóng góp tối thiểu 2% không thể "phá hủy nền kinh tế Pháp".
Phản ứng dữ dội từ giới thượng lưu
Đề xuất của Zucman đã vấp phải sự công kích mạnh mẽ từ giới thượng lưu châu Âu, đứng đầu là tỷ phú giàu nhất châu Âu Bernard Arnault (Chủ tịch LVMH).
Phản đối cá nhân: Tỷ phú Arnault công kích Zucman là "nhà hoạt động cực tả" dựa vào "chuyên môn giả danh học thuật," cho rằng đề án thuế sẽ "tàn phá nền kinh tế".
Niềm tin kiên định: Bất chấp làn sóng công kích, Zucman vẫn kiên định với dự đoán rằng: "Tôi tin chắc 100% là điều đó sẽ xảy ra. Nhu cầu và ủng hộ dân chủ cho chính sách kiểu này là áp đảo. Chỉ còn vấn đề thời gian."
Từ chuyên gia thuế đến "Cơn ác mộng của các tỷ phú"
Zucman là học trò của Thomas Piketty (tác giả cuốn Tư bản trong thế kỷ XXI), người từng kêu gọi áp dụng thuế tài sản lũy tiến.
Phơi bày Thiên đường Thuế: Bước ngoặt đầu tiên của Zucman là công trình phơi bày hàng nghìn tỷ USD nằm trong các "thiên đường thuế", khơi nguồn cảm hứng cho các chính trị gia cánh tả Mỹ như Bernie Sanders và Elizabeth Warren.
Mô hình thuế "vận hành được": Zucman thừa nhận lịch sử thuế tài sản không mấy sáng sủa (nhiều nước đã thử và bỏ). Tuy nhiên, ông khẳng định mô hình của mình khác biệt: áp dụng ngưỡng cao (100 triệu euro), không miễn trừ, không khấu trừ, và bảo đảm người chuyển đi vẫn bị đánh thuế, giúp khắc phục những khiếm khuyết trong các mô hình cũ.
Giàu có tột bậc là mối nguy với Dân chủ
Zucman nhận thấy sự giàu có của giới tỷ phú đang tăng vọt trên toàn cầu, dẫn đầu là Elon Musk với tài sản ròng vượt 500 tỷ USD vào tháng 10/2025, bất chấp tăng trưởng kinh tế trì trệ. Ông không coi đây là kỳ tích mà là mối đe dọa với dân chủ.
Tài sản = Quyền lực: Ông lập luận rằng với giới siêu giàu, tài sản không còn chỉ là tiền dưỡng già hay mái nhà, mà là quyền lực – quyền định hình chính sách, hệ tư tưởng, thị trường và các kỳ bầu cử.
Mâu thuẫn căn cốt: Zucman kết luận: "Tập trung tài sản cực độ đồng nghĩa tập trung quyền lực cực độ... Giữa giàu có tột bậc và dân chủ tồn tại một mâu thuẫn căn cốt."
Zucman hy vọng Pháp sẽ mở đường để các quốc gia khác (như Anh, nơi 3/4 công chúng ủng hộ thuế tài sản) cùng áp dụng chính sách này, giống như cách thuế thu nhập lũy tiến đã được khai sinh và lan rộng vào cuối thế kỷ 19.
