Thói quen mua sắm tưởng như bình thường nhưng lại ẩn chứa những cạm bẫy tài chính nguy hiểm, khiến người tiêu dùng rơi vào vòng luẩn quẩn càng chi tiêu càng kiệt quệ.
Ngày nay, cách tiêu tiền không chỉ thể hiện nhu cầu sinh hoạt mà còn phản ánh tâm lý và hoàn cảnh xã hội của từng người.
Nếu để ý kỹ sẽ thấy có những món hàng mà giới nhà giàu hầu như không quan tâm, nhưng người thu nhập thấp lại "mê như điếu đổ". Điều nghịch lý là chính những thứ này có thể trở thành "kẻ thù ngầm", làm ví tiền của họ ngày càng "xẹp" xuống.
1. Đồ hiệu "bóng bẩy" khiến túi tiền trống rỗng
Hàng xa xỉ từ lâu được xem là dấu hiệu của sự thành đạt và địa vị. Đặc biệt, những món đồ được "đánh bóng" bằng vẻ ngoài lộng lẫy càng hấp dẫn với những người không giàu có.
Chuyên gia tâm lý học Dương Yến (Trung Quốc) cho biết, đây là kiểu tiêu dùng để "khoe mẽ". Người mua không chỉ trả tiền cho công dụng mà còn cho "cái tên" mà món đồ đem lại.
Một chiếc túi hàng hiệu giá vài chục triệu, chức năng chẳng khác gì túi bình thường nhưng lại mang nhãn mác "đẳng cấp" khiến nhiều người thèm muốn.
Chị Tiểu Trương, nhân viên văn phòng với lương chỉ khoảng 5.000 NDT mỗi tháng (hơn 18 triệu đồng), đã "cắt xén" chi tiêu nhiều tháng để mua chiếc túi gần 20.000 NDT (hơn 73 triệu đồng). Lý do của chị rất giản đơn: tin rằng xách nó ra phố sẽ trông "sang chảnh" và thu hút ánh nhìn ngưỡng mộ. Kết quả là chị phải gánh nợ thẻ tín dụng, sống khổ sở với mì tôm suốt mấy tháng sau đó.
Những món đồ "hào nhoáng" có thể làm hài lòng cái tôi tạm thời, nhưng về lâu về dài lại khiến tài chính thêm túng thiếu.
(Ảnh minh họa)
2. Mê hàng rẻ tiền, chất lượng kém
Từ những món trang sức 10 nhân dân tệ (hơn 30.000 đồng) bán ba cái một ở vỉa hè, đến quần áo sale ngập tràn siêu thị, đồ giá rẻ luôn "hút" khách. Nhiều người nghĩ càng rẻ càng lời nhưng thực ra đây lại là "bẫy đường mật".
Hàng rẻ tiền thường đi kèm chất lượng tệ, dễ hỏng, khiến người dùng phải mua lại liên tục. Kết quả là càng mua càng tốn tiền.
Các chuyên gia nghiên cứu hành vi người tiêu dùng cho biết đây là hậu quả của tâm lý mua bán bốc đồng. Khi thấy từ "giảm giá" hay "khuyến mãi", não bộ sẽ tiết ra nhiều dopamine, khiến người ta muốn mua sắm. Đặc biệt những người thu nhập thấp, vốn phải tính toán từng đồng, lại dễ rơi vào cảm giác "không mua thì phí" và chi tiêu lung tung.
Tỷ phú Warren Buffett từng nói: "Tiền phải tích từ từ, hãy học cách kiềm chế ham muốn". Đây chính là điều nhiều người nghèo không làm được khi đứng trước hàng giá rẻ.
3. Sa vào bẫy vay tiêu dùng lãi suất cắt cổ
Để mua được những thứ vượt quá khả năng tài chính, không ít người tìm đến các khoản vay tiêu dùng. Từ điện thoại mới nhất đến chuyến du lịch xa xỉ, tất cả đều có thể "có ngay" chỉ với vài cú click vay online.
Nắm được tâm lý này, nhiều công ty tài chính tung ra gói vay thủ tục đơn giản, giải ngân tức thì. Nhưng ẩn sau đó là lãi suất "chém gió".
Gia Hào, sinh viên năm ba đại học ở Trung Quốc, là ví dụ điển hình. Mỗi tháng cậu chỉ được gia đình cho 2.000 nhân dân tệ (hơn 7 triệu đồng) tiền sinh hoạt. Vì thèm chiếc điện thoại đời mới, cậu vay qua một app quảng cáo "hạn mức cao, duyệt nhanh". Ban đầu tưởng nhẹ nhàng, ai ngờ đến kỳ trả tiền, ngoài gốc còn phải gánh thêm lãi "khủng". Cuối cùng không xoay sở nổi, cậu phải "thú tội" với bố mẹ xin cứu.
Theo góc nhìn tâm lý học, người nghèo thường chỉ thấy "lợi ích trước mắt" mà quên mất gánh nặng về sau, dẫn đến rơi vào "vòng luẩn quẩn" nợ nần.
(Ảnh minh họa)
4. Mua đồ "hot trend" online
Thời đại mạng xã hội phát triển mạnh khiến những món đồ "hot trend" liên tục xuất hiện, từ son phấn, đồ dùng gia đình cho tới máy móc làm đẹp. Người mua hàng dễ bị "cuốn theo" tâm lý đám đông và hội chứng FOMO (sợ bị bỏ lỡ). Thấy ai cũng mua, mình cũng phải có ngay.
Các chiêu bán hàng như tạo cảm giác "hàng sắp hết", "chỉ còn 10 suất cuối" hay quảng cáo kiểu "ai cũng đang dùng" khiến nhiều người khó lòng từ chối.
Mỹ Cầm, 28 tuổi, làm việc tại ngân hàng ở Hàng Châu (Trung Quốc) đã mua ngay một chiếc máy massage mặt "thần thánh" sau khi thấy hàng loạt KOL giới thiệu. Sản phẩm có giá không hề rẻ nhưng lại không có bằng chứng khoa học nào chứng minh hiệu quả.
Kết quả là cô không đạt được hiệu quả như mong đợi mà còn nhận ra mình vừa tiêu tiền vào một món đồ "vô bổ".
Mua sắm vốn không phải chuyện xấu. Tuy nhiên, khi bị chi phối bởi tâm lý "mua vội", ham hàng rẻ hoặc chạy theo số đông thì nó trở thành gánh nặng cho túi tiền.
Người giàu thường biết đầu tư vào những thứ có giá trị lâu dài. Trong khi đó, người nghèo nếu cứ tiếp tục "vung tiền" cho những khoản chi không cần thiết sẽ chỉ khiến bản thân ngày càng túng thiếu.
Điều cần thiết nhất là mỗi người phải tỉnh táo khi chi tiêu. Hãy học cách mua sắm thông minh để mỗi đồng tiền bỏ ra thực sự cải thiện cuộc sống, thay vì sa vào "bẫy" mua sắm mà khó thoát ra.
