Lương 8 tỷ vẫn không đủ tiêu
Khi một CEO phàn nàn rằng mức lương 250.000 bảng Anh (tương đương khoảng 7,9 tỷ đồng) không đủ để chi tiêu, chúng ta nhận ra một sự thật đáng buồn: nhiều người hiện đại đang mắc phải "chứng nhận thức sai lệch về tiền bạc" và thường đánh giá thấp sự giàu có của chính mình tới 30%.
"Khi lương năm gần 8 tỷ đồng mà vẫn cảm thấy thiếu thốn, sao có thể tin rằng mình đang nghèo đến mức không đủ sống?" – đó sẽ là câu hỏi của nhiều người. Đối với phần lớn mọi người, điều này thật khó hiểu. Nếu chúng ta nhìn thấy con số lớn như vậy trong bảng lương, chắc chắn sẽ vui mừng chạy ngay tới ngân hàng, vì điều đó có nghĩa là bạn đã thuộc top 1% những người có thu nhập cao nhất ở Anh.
Tuy nhiên, người cảm thấy không đủ tiêu lại chính là Frank, cựu giám đốc điều hành của một công ty vệ tinh ở Anh. Mới đây, ông đã kiện công ty cũ vì cho rằng việc công ty ngừng chi trả tiền thưởng đã khiến mức lương "chỉ có sáu con số mỗi năm" của ông không đủ để "duy trì cuộc sống".
Ảnh minh hoạ
Vị CEO này, người đang sống trong một căn biệt thự thiết kế riêng ở Mỹ và một ngôi nhà nghỉ ở Glasgow, chia sẻ rằng ông cảm thấy “hoảng loạn tài chính” sau khi không còn nhận được khoản thưởng 150.000 bảng Anh hàng năm (khoảng 4,7 tỷ đồng).
Dù thẩm phán đã từ chối yêu cầu của ông, nhưng vụ việc kỳ lạ này lại làm lộ ra một vấn đề lớn hơn: “lo lắng tài chính tập thể” đang gây áp lực lên tầng lớp trung lưu hiện đại.
Khi người giàu cảm thấy mình vẫn nghèo
Theo các chuyên gia tâm lý, hiện tượng này được gọi là “rối loạn nhận thức tiền bạc,” tức là cảm giác nghèo khó dù thực tế không phải vậy.
Frank không phải là trường hợp duy nhất. Một nữ doanh nhân sở hữu ba căn nhà, khi nghe cố vấn tài chính khẳng định rằng “tài chính của chị hoàn toàn tự do rồi,” vẫn lo lắng và thốt lên: “Tôi cảm thấy mình có thể phá sản bất cứ lúc nào.”
Còn Millie Bobby Brown, nữ diễn viên nổi tiếng trong bộ phim Stranger Things, dù nhận cát-xê 250.000 USD mỗi tập (khoảng 4,6 tỷ đồng), nhưng khi mua kính râm, cô vẫn phải họp cả gia đình để quyết định. Cô hài hước chia sẻ: “Chồng tôi muốn vào Prada, còn tôi chỉ dám vào siêu thị bình dân.”
Nữ diễn viên Millie Bobby Brown vẫn không thấy mình đủ giàu dù thu nhập cao hơn người thường. Ảnh: The Independent
Nghiên cứu cho thấy khoảng 70% người có xu hướng đánh giá thấp tình hình tài chính của bản thân. Một phần lý do là “so sánh xã hội”: chúng ta thường nhìn vào những người có thu nhập cao hơn và lấy tiêu chuẩn sống của họ để đánh giá chính mình.
Các nhà tâm lý học chỉ ra rằng mạng xã hội với trào lưu khoe mẽ liên tục, cùng với áp lực lạm phát kéo dài, tạo ra cảm giác “nghèo tương đối” ngay cả cho những người có thu nhập cao.
Giống như nhìn qua một tấm gương méo mó — mặc dù tài khoản ngân hàng có tăng, nhưng chúng ta vẫn cảm thấy mình thua kém người khác.
Ngoài ra, hiệu ứng “kế toán nhận thức” cũng khiến mọi người cảm thấy thiếu thốn. Con người thường đặt ra tiêu chuẩn cao cho một số khoản chi như trả góp nhà hoặc học phí trường tư. Nếu thu nhập không đủ để đáp ứng những “nhu cầu cứng” này, họ sẽ cảm thấy khủng hoảng tài chính.
Mạng xã hội và lo âu tài chính
Mặc dù tài khoản ngân hàng vẫn còn dư dả, nhưng cảm giác bất an vẫn luôn hiện hữu. Ví dụ như giám đốc điều hành đã quen với mức thưởng cao, nhưng khi thu nhập không đạt như kỳ vọng, ông cảm thấy như mình sắp “phá sản”, mặc dù mức lương 250.000 bảng Anh mỗi năm vẫn cao hơn 99% dân số Anh.
Vì vậy, lần sau khi bạn nhìn vào bảng lương và cảm thấy mình nghèo, hãy nhớ rằng có thể bộ não đang làm bạn lầm tưởng. Bạn nghĩ chỉ người nổi tiếng mới có cảm giác “than nghèo”? Người bình thường cũng có cảm giác này, thậm chí còn mạnh mẽ hơn.
Báo cáo nghiên cứu của Ngân hàng HSBC vào tháng 2 cho thấy người Anh trung bình đánh giá thấp thu nhập của mình tới 30%.
Điều ngạc nhiên là: thu nhập càng cao, cảm giác thiếu thốn càng dễ xảy ra. Trong nhóm người có thu nhập 100.000 bảng Anh mỗi năm (khoảng 3,15 tỷ đồng), có tới 90% cho rằng họ “không phải người giàu”, dù thực tế thu nhập này đã vượt qua 96% người lao động tại Anh.
Tuổi tác cũng ảnh hưởng đến cách con người định nghĩa “an toàn tài chính”: người trẻ cảm thấy họ cần nhiều tiền hơn để được coi là giàu.
Cụ thể: nhóm 18–24 tuổi cho rằng cần 343.000 bảng Anh mỗi năm (khoảng 10,8 tỷ đồng) mới được xem là “giàu”; nhóm 25–34 tuổi đặt mức này là 324.000 bảng Anh mỗi năm (khoảng 10,2 tỷ đồng).
Trong khi đó, nhóm 35–46 tuổi lại có yêu cầu thấp hơn rất nhiều, chỉ cần 135.000 bảng Anh mỗi năm (khoảng 4,2 tỷ đồng) là cảm thấy tài chính ổn định.
Những con số này cho thấy một thực tế khá rõ ràng: thế hệ trẻ hiện nay, sống trong môi trường mạng xã hội với hình ảnh xa hoa, đã kéo giãn mức độ định nghĩa về sự giàu có theo một cách mất kiểm soát.
Cuộc khảo sát năm 2024 của tạp chí The New Statesman đưa ra một kết quả khá thú vị: trong nhóm người có thu nhập từ 80.000–100.000 bảng Anh mỗi năm (khoảng 2,5–3,2 tỷ đồng), có tới 60% người Anh cho rằng thu nhập của họ chỉ là “bình thường”.
Lối sống xa hoa có thể khiến chúng ta mất đi sự an toàn về tài chính. Ảnh minh hoạ
Mặc dù thu nhập trung bình của các hộ gia đình Anh năm 2021 là 31.400 bảng (tương đương khoảng 985 triệu đồng), gấp ba lần mức thu nhập trung bình của cả nước, nhưng nhiều người vẫn cảm thấy mình không giàu.
Tiến sĩ Christine Hargrove, chuyên gia về trị liệu tâm lý tài chính, cho biết: “Trải nghiệm thời thơ ấu như một hệ thống cảnh báo được cài vào não bộ.”
Điều này có thể thấy rõ qua trường hợp của Millie Bobby Brown. Dù hiện nay là một ngôi sao nổi tiếng, cô vẫn chia sẻ: “Tôi lớn lên trong hoàn cảnh nghèo khó, điều đó tạo ra rào cản tâm lý cho tôi mỗi khi phải chi tiêu.”
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng, những người lớn lên trong gia đình khó khăn về tài chính thường mang theo "rối loạn căng thẳng sau chấn thương về tài chính" suốt đời.
Một thực tế hiện nay là khi thu nhập tăng 10.000 nhưng chi tiêu lại tăng gấp đôi, trở thành điều rất phổ biến trong cuộc sống hiện đại. Giáo dục tư thục giờ đây không chỉ là một thứ xa xỉ mà đã trở thành nhu cầu thiết yếu, trong khi thuế và phí tăng đối với căn nhà thứ hai cũng khiến những gia đình có thu nhập cao cảm thấy căng thẳng.
Tiến sĩ Hargrove cũng cảnh báo: “Con người thường đánh giá thấp hai loại chi tiêu. Một là những khoản chi lớn nhưng không thường xuyên, như chi phí sửa xe sang, có thể đắt gấp ba lần so với xe bình thường. Hai là những khoản tiêu nhỏ hàng ngày, như dịch vụ đăng ký, cứ âm thầm lấy đi tiền bạc của bạn.”
Chuyên gia Courtney Alef, từ một tổ chức tín dụng, nhận xét: “Ngày nay, tiêu chuẩn để so sánh không còn phải là hàng xóm nữa, mà là những blogger nổi tiếng trên mạng với hàng triệu người theo dõi.”
Số liệu cho thấy, 25% người Mỹ cảm thấy lo lắng về tài chính chỉ vì mạng xã hội. Khi bảng tin của bạn tràn ngập những hình ảnh về những món đồ đắt tiền như túi Hermès, máy bay riêng, hay kỳ nghỉ sang trọng, thì dù bạn có thu nhập 50 triệu đồng mỗi tháng, bạn vẫn có thể cảm thấy mình giống như một “cô gái ở khu ổ chuột”.
The Independent
