Na Uy là một trong số ít quốc gia duy trì thuế tài sản hàng năm, từ năm 1892, đi kèm văn hóa minh bạch cho phép mọi người xem tờ khai thuế của nhau. Hệ thống này giúp phân phối tài sản, nhưng cũng khiến nhiều triệu phú rời đi.
Ông Borger Borgenhaug - từ thợ mộc trở thành đại gia bất động sản đã rời Na Uy sang Thụy Sĩ để tránh thuế. Ông nói: “Môi trường chính trị ngày càng khắc nghiệt với giới doanh nghiệp.”
Thuế tài sản áp dụng 1% cho phần tài sản ròng từ 1,76 - 20,7 triệu krona, 1,1% trên phần vượt ngưỡng. Năm 2023, khoảng 12% dân số Na Uy phải nộp loại thuế này. Tài sản chịu thuế bao gồm 25% giá trị nhà ở chính, 80% giá trị cổ phiếu, bất động sản thương mại, kể cả tài sản nước ngoài. Khi di cư ra nước ngoài, cá nhân phải chịu thuế “di cư” 37,8% trên lợi nhuận vốn chưa thực hiện trên 3 triệu krona.
Thuế cao khiến làn sóng người giàu rời Na Uy gia tăng: năm 2022 có 261 triệu phú di cư, năm 2023 là 254 người. Theo danh sách 400 người giàu nhất Na Uy, 105 người hiện sống ở nước ngoài hoặc đã chuyển tài sản.
Nhưng mặt tích cực là nguồn thu thuế tài sản vẫn tăng, tương đương khoảng 0,6% GDP. Thuế này giúp hệ thống thuế cá nhân lũy tiến, góp phần bình đẳng xã hội, và không làm giảm đầu tư hay tuyển dụng.
Ngược lại, giới doanh nghiệp phàn nàn thuế cao làm giảm khả năng cạnh tranh. Khoảng 40% người rời Na Uy là chủ doanh nghiệp, ước tính tác động dài hạn có thể làm GDP giảm 1,3%. Các nước khác như Pháp, Anh, Italy đều tránh áp thuế tài sản kiểu Na Uy do rủi ro di cư người giàu.
Các nhà kinh tế kết luận: thuế tài sản giúp hạn chế bất bình đẳng, nhưng đi kèm đánh đổi rõ rệt về kinh tế và chính trị. Điểm mấu chốt là tìm được cân bằng giữa công bằng xã hội và dòng vốn cho doanh nghiệp khởi nghiệp.
